U okolini Tekije postoji veliki broj kulturno-istorijskih spomenika. Neki od njih su:

Rimski put, Trajanova tabla, ostaci rimskog mosta

Arheološko nalaziste Lepenski Vir, je nema sumnje, najistaknutiji spomenik kulture na području Nacionalnog parka Đerdap. Takođe, smatramo ga i jednim od najznačajnijih praistorijskih spomenika Evrope.

Trajanova tabla

  Da bi olakšali vezu sa istokom i omogućili pohod na Dakiju, Rimski imperatori su u liticama đerdapskog stenja uklesali put. Prvi deo puta, od Golupca do Milanovca, izgradio je car Tiberije, u Gornjoj klisuri, uz obalu Dunava. Klaudije i Domicijan su dogradili ovaj, kao i put do Brze Palanke preko Miroča, a krajnji cilj je postigao Trajan, završivši ceo put kroz ove neprisupačne predele. Na nekim mestima postavljane su grede kao podupirači. Put je bio završen 103. godine, i u čast toga Trajan je naredio da se iznad puta, na kraju Malog Kazana postavi tabla, na kojoj je isklesano:

"IMPERATOR CEZAR, BOŽANSKOG NERVE SIN, NERVA TRAJAN AVGUST GERMANIK, VRHOVNI SVEŠTENIK, ZASTUPNIK NARODA PO ČETVRTI PUT, SAVLADAVŠI PLANINSKO I DUNAVSKO STENJE, SAGRADI OVAJ PUT".

Izgradnjom hidroelektrane i akumulacije, podignut je nivo vode Dunava, pa se ovaj put nasao na dnu reke, ali je jedan njegov deo (zajedno sa ovom tablom) izdignut za nekih 20-ak metara. Natpisu je dosta je teško pristupiti sa kopna, ali se sa vode može lepo videti.   

  Da bi otklonio smetnje pri plovidbi, Trajan je dao i da se izgradi kanal dug oko 3000 metara, u blizini utvrđenja Dijane. Od svega toga danas je samo ostala druga Trajanova tabla:

"IMPERATOR CEZAR, BOŽANSKOG NERVE SIN, NERVA TRAJAN AVGUST GERMANIK, VRHOVNI SVEŠTENIK, ZASTUPNIK NARODA PO ČETVRTI PUT, RADI OPASNOSTI OD PREPREKE SKRETANJEM REKE, UČINIO JE PLOVIDBU DUNAVOM SIGURNOM".

  Trajan je izgradio i most preko Dunava, pet kilometara nizvodno od današnjeg Kladova. Bio je dug oko 1200 metara i imao je 20 stubova. Trajanov nasledik Hadrijan je srušio jedan deo ovog mosta da bi sprečio upade Dačana u carstvo, i posle toga je most i zapušten. Danas se mogu videti njegovi ostaci, delovi portala i tri stuba.

 

Lepenski Vir

  Muzej Lepenski Vir nalazi se 15 km od Donjeg Milanovca, na putu koji preko Golupca vodi za Požarevac i Beograd (na mestu označenom putokazom se spuštate par stotina metara strmim putem). Do lokaliteta možete dospeti samo ovim putem, koristeći sopstveni prevoz ili lokalni autobus iz Donjeg Milanovca.

 Lepenski Vir je najpoznatiji po kamenim skulpturama, najstarijoj monumentalnoj kamenoj plastici u Evropi i svetu. Skulpture su predstavljale božanstva stanovnika Lepenskog Vira tj. kamene idole - toteme na kojima su prikazani ljudski likovi i ribolika mitska bića.

Arheološko nalazište Lepenski Vir predstavlja jedno od najznačajnijih otkrića svetskih razmera, ali na žalost zbog ogranicenih sredstava i mogućnosti, ne može da zasija punim sjajem i da postane uporište svetskog turizma. Ceo kompleks se sastoji od etno-parka, sa kućama karakterističnim za ovo područje s kraja prošlog veka, gde dospevate čim se spustite sa glavnog puta. Na oko 400 metara odatle, idući kroz ovaj prijatan park pešačkom stazom, dolazite do zgrade muzeja, gde se nalazi galerija sa mapama, reljefnim prikazima, fotografijama i zapisima vezanim za arheološka ispitivanja ovog područja, a tu su i svetski poznate neolitske statuice (kopije, originali se nalaze u Narodnom muzeju u Beogradu.

Posebno interesantni su ostaci naselja. Naime, da bi sto bolje iskoristili plato uz Dunav, stanovnici Lepenskog Vira su morali planski da ga grade. U svim fazama postoji centralna građevina, ispred koje postoji prazan prostor okrenut prema Dunavu, koji je verovatno imao funkciju glavnog trga. Svi ostali objekti su pravilno postavljeni okolo, potkovičasto uokvirujući trg i formirajuci neku vrstu primitivnih ulica širine od oko jednog metra, koje vode prema trgu ili Dunavu. Zbog ovih činjenica, Lepenski Vir prestavlja najstarije poznato urbano naselje u Evropi. Osnove svih građevina su trapezoidne i smatra se da je nad njima bila podignuta neka primitivna drvena konstrukcija, nalik satoru. U jednom kraju osnove, uzidano je ognjište.    

      

 

                                           Više o Lepenskom Viru 

     

---